KİŞİLİK BOZUKLUKLARI
Diğer ismi Borderline olan kişilik bozukluğu, bireyin doğru ve sağlıklı düşünmesini engelleyen psikolojik bir hastalıktır. Belirtileri genellikle ergenlik dönemi ile kendisini göstermeye başlamaktadır. Bireyde kişilik bozukluğu görülmesinde genetik faktörler etkili olabileceği gibi bazı vakalarda, yaşanan ağır travmatik olaylar veya yoğun depresyonun da kişilik bozukluklarını tetikleyebildiği görülmüştür. Kişilik bozuklukları kendi içinde farklı türlere ayrılmaktadır. Bunlar;
A Kümesi Kişilik Bozuklukları
- Paranoid Kişilik Bozukluğu
Bu rahatsızlığa sahip olan bireyler insanlara karşı yoğun şüphe duymakta ve güven problemi yaşamaktadırlar. Başkalarının kendilerine zarar vereceklerine dair düşünceleri vardır. Bu düşüncelerinden dolayı arkadaşlık ve romantik ilişkilerinde problemler yaşamaktadırlar.
- Şizoid Kişilik Bozukluğu
Şizoid kişilik bozukluğuna sahip bireyler asosyal olarak nitelendirilebilecek bazı örüntüler ortaya koymaktadırlar. İnsanlardan uzakta yaşamayı tercih ederler. İç dünyalarında yoğun duygular yaşamaktadırlar ve konuştukları zaman iç dünyalarındaki karışıklık, bir başkası tarafından kolaylıkla anlaşılmaktadır.
- Şizotipal Kişilik Bozukluğu
Şizotipal kişilik bozukluğuna sahip bireyler dışarıdan bakıldığında dahi anlaşılabilecek tuhaf bir görünüş ve tavırlara sahiptirler. Bu rahatsızlığı olan bireylerde, batıl inançlar ve doğaüstü güçlere dair inanışlar oldukça ön plandadır. Garip karşılanabilecek hareketlere ve giyim tarzına sahiptirler.
B Kümesi Kişilik Bozuklukları
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu
Antisosyal kişilik bozukluğuna sahip insanlar sosyopat veya psikopat olarak nitelendirilebilecek bireylerdir. Bu rahatsızlık kendisini erken ergenlik döneminde gösterebilmektedir. Antisosyal kişiler çevrelerine zarar vermekten zevk almakta ve neticesinde hiçbir pişmanlık belirtisi göstermemektedirler. Çok fazla suç işleme potansiyelleri vardır ve hastalık ilerledikçe suçların ciddiyeti artabilmektedir.
- Borderline Kişilik Bozukluğu
Sınırda kişilik bozukluğu olarak da ifade edilebilecek bu rahatsızlıkta, bireyde ciddi anlamda bir tutarsızlık ön planda olmaktadır. Bir kişiyi çok sevme ve bir anda ondan nefret duyma gibi dengesiz karşılanabilecek davranışlar gözlemlenebilmektedir. Alkol ve madde bağımlılığı, kontrolsüz cinsel birliktelik ve intihar girişimleri görülebilmektedir.
- Histriyonik Kişilik Bozukluğu
Histriyonik kişilik bozukluğuna sahip bireylerde duygusal olarak abartılı eylemler ön plandadır. Dikkat çekme adına çocuksu bazı davranışlar sergileme, bekledikleri ilgi gelmediği anda yoğun öfke ve mutsuzluk yaşama durumuyla sıklıkla karşılaşılmaktadır.
- Narsistik Kişilik Bozukluğu
Narsistik kişilik bozukluğu olan kişilerde ‘ben’ kavramı oldukça ön planda olmaktadır. Bundan ötürü empati kurma becerilerinin fazlasıyla zayıf olduğunu söylemek mümkündür. Kendilerini herkesten üstün görme ve bu durumu başkalarının da böyle ifade etmelerini isteme eğilimleri oldukça yüksektir.
C Kümesi Kişilik Bozuklukları
- Çekingen Kişilik Bozukluğu
Çekingen kişilik bozukluğu olan bireyler başkaları tarafından kabul görmeme endişelerinden ötürü insanlarla bir arada olmaktan kaçınmaktadırlar. Utangaç bir kişilik yapısı ön plandadır.
- Bağımlı Kişilik Bozukluğu
Bağımlı kişilik bozukluğu olan kişiler hayatlarında değer verdikleri insanları kaybetme endişesini oldukça yoğun yaşamaktadırlar. Kaybetme korkusu ile sahiplenici tavırlar sergilemektedirler. Yine kaybetme korkusundan ötürü karşısındaki kişiye karşı fazlasıyla boyun eğici ve itaatkar davranışlar ortaya koymaktadırlar.
- Obsesif Kompulsif Kişilik Bozukluğu
Mükemmeliyetçiliğin ön planda olduğu bu kişilik bozukluğuna sahip bireylerde herhangi bir hata yapmaya karşı yoğun korku yaşama durumu söz konusudur. Kontrol etme ve ayrıntılara fazlasıyla takılma dürtüleri nedeniyle karar alma ve uygulama süreçleri oldukça yavaş ilerlemektedir.
Yukarıda farklı kategorilere ayırarak ifade ettiğimiz kişilik bozuklukları türüne ve seviyesine göre ayrı tedavi planı gerektirmektedirler. Kişilik bozuklukları için uygulanacak psikoterapideki amaç, bireyin normal yaşantısına dönebilmesi, sağlıklı ilişkiler geliştirebilmesidir. Kişilik bozukluğu olan kişi tanısını kendi koyamayacağı gibi süreci de destek almadan başarılı şekilde sürdürmesi mümkün değildir. Bundan ötürü mutlaka bir ruh sağlığı uzmanından destek alarak süreç beraber yürütülmelidir.