Psikolojik test ve ölçek temel olarak kişinin davranış kalıbının belli standartlara uygun şekilde objektif olarak değerlendirilmesidir. Bu test ve ölçeklerin kullanımıyla elde edilen veriler sayesinde kişinin genel davranışları ile ilgili bilgi sahibi olunur.
Birçok bilim alanı problemin tanımlanmasında yardımcı olabilmek için testleri kullanır. Örneğin, kan testi, idrar testi, Mr nasıl hastanın biyolojik rahatsızlığı ve bu rahatsızlığın düzeyi ile ilgili bilgi veriyorsa psikolojik testlerde kişinin duygu, düşünce, inanç, tutum, zeka, gelişim ve benzeri özellikleri hakkında bilgi verir. Böylelikle kişiye ait olan soyut veriler somutlaştırılır. Bu veriler her zaman tek başına tanı koydurmakta yetersiz kalsa da klinik veriler eşliğinde değerlendirilerek bireyi tanımakta uzmanlara yardımcı olur.
Psikolojik testler ile ilgili birçok farklı sınıflandırmalar olsa da insanları birbirinden ayıran temel farklılıklar kişilikler ve yetenekler olduğu için psikolojik testler daha çok bu iki sınıflandırma üzerinde gruplandırılmıştır. Bunlardan birincisi maksimum performans testleridir. Maksimum performans testlerinin içinde de yetenek ve başarı testleri vardır. İkincisi ise kişilik testleridir. Kişilik testlerinin içinde de ilgi envanterleri ve tutum ölçekleri yer alır.
Psikolojik testler öncelikle bireyin psikolojisi, bilişsel durumu, hafıza fonksiyonları, kişiliği hakkında uzmana detaylı bilgi verir, onun güçlü ve zayıf yönlerini gösterir, bireyin yaşadığı sorunun tanımlanmasına katkıda bulunarak sorunun çözümü yönünde doğru yaklaşımın belirlenmesini ve tedavi sürecindeki ilerlemenin belirli aralıklarla kontrol edilmesini ve bu ilerlemenin de somutlaştırılarak danışanla paylaşılmasını sağlar.
ZEKA TESTLERİ
WISC-IV: 6 yaş 0 ay ile 16 yaş 11 ay arasındaki çocukların zihinsel becerilerini ölçmeye yarayan zekâ testidir. Test, zekâ düzeyinin yanı sıra çocuğun güçlü ve zayıf zihinsel becerileri hakkında ipuçları sunmaktadır.
WAIS: 16-94 yaş arasındaki bireylere uygulanır. Sözel, performans, total olmak üzere 3 tip zeka verir. Beynin sağ ve sol yarımkürelerini objektif olarak ölçmeyi sağlar. Beynin çalışma alanlarının kognitif haritasını çıkarır.
CAS: Bireylerin zihinsel işlevlerini değerlendirmek için kullanılan bir testtir. Test, bireyin sözel, nicel, uzamsal ve işlem bilişsel işlevlerini ölçer.
STANFORD-BINET: 2-6 yaş arasındaki çocuklara uygulanır. Çocuğun ince motor gelişimi, dil gelişimi, el-göz koordinasyonu, görsel hafızası, işitsel hafızası hakkında bilgi vererek muhakeme becerilerinin akranlarına kıyaslanmasına olanak sağlar.
CATELL 2A: 5 yaş 6 ay ile 15 yaş arasındaki bireylerin ve aynı zamanda lise mezunu olan yetişkinlerin 4 alt alanda zeka değerlerini ölçer.
CATELL 3A: Üniversite öğrencilerine veya üniversite mezunlarına uygulanan bu test, bireyin 4 alt alanda zeka değerlerini ölçer.
ALEXANDER: 19 yaş ve üstü bireylerin pratik analitik düşünme becerileri ölçerek, görsel analitik düşünme yeteneğini açığa çıkarır.
PORTEUS LABİRENTLERİ: 5 yaş 6 ay ile 15 yaş arasındaki çocuklar ile lise mezunu olan yetişkinlerin zekasını ölçerek, el-göz koordinasyonları ve analitik pratik muhakeme becerilerini açığa çıkarır.
GOOD-ENOUGH: 3 yaştan başlayarak 16 yaşına kadar olan çocukların çizdikleri bir resim üzerinden zeka puanlarının ölçülmesini sağlar.
KİŞİLİK TESTLERİ
MMPI: 16 yaş ile (klinisyenin kararı ile 14 yaşındakilere de olabilir) 40 yaş arasındaki bireylerin kişiliklerini 10 klinik ve 3 geçerlilik boyutu ile toplam 13 alanda kişiliğini objektif olarak ölçebilen bir testtir. Aynı zamanda altta yatan psikolojik/psikiyatrik hastalıklar için tanı koyma gücüne sahiptir.
RORSCHACH: Çocuk, ergen ve yetişkin tüm bireylere üzerinde mürekkep lekelerinin bulunduğu 10 adet kart gösterilerek uygulanır. Bireyin kişiliğini projektif olarak analiz eden test aynı zamanda tanı koyabilir.
TAT: Tematik algı testidir. 14- 40 yaş arasındaki bireylere uygulanır. Üzerinde çeşitli insan durumlarının tasvir edildiği karlar ile bireyin hayal gücü ile ortaya koyduğu hikaye analiz edilir. Projektif bir kişilik analizi yapar.
CAT: 3-10 yaş arasındaki çocuklara uygulanır. Çocuğa üzerinde hayvan resimlerinin bulunduğu 10 adet kart gösterilerek çocuğa bu resimlere ilişkin hikaye anlattırılır. Projektif bir kişilik analizi yapar.
LOUISSA DUSS: 3-10 yaş arasındaki çocuklara yarım kalmış 10 adet kısa hikaye okunur. Çocuktan hikayenin devamını anlatması istenir. Anlattığı hikaye üzerinden projektif bir yorum ile ruhsal dinamikleri açığa çıkarılır.
DAP: 3-70 yaş arasındaki bireylere bir insan resmi çizdirilir. Çizilen resim DAP kataloğunda bulunan bin item üzerinden değerlendirilerek kişiliği analiz edilir.
GELİŞİM TESTLERİ
DENVER: 0 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklara uygulanır. Çocuk dil bilişsel, ince motor, kaba motor ve sosyal gelişim olmak üzere 4 alt alanda gelişimsel olarak değerlendirilir. Testin sonucunda çocuğun hangi gelişim alanında yaşıtlarına kıyasla ne kadar önde veya geride olduğu sonucuna varılır.
AGTE: 0 ay ile 6 yaş arasındaki çocuklara uygulanır. Çocuk dil bilişsel, ince motor, kaba motor, sosyal gelişim/özbakım gelişimi vegenel gelişim olmak üzere 5 alt alanda gelişimsel olarak değerlendirilir. Testin sonucunda çocuğun hangi gelişim alanında yaşıtlarına kıyasla normal mi yoksa geride mi olduğu sonucuna varılır.
METROPOLITAN: Okul olgunluğu testidir. Bir çocuğun ilkokula başlamaya hazır olup olmadığını ölçer. 6 alt alanda değerlendirme yaparak çocuğu yaşıtlarına göre kıyaslar ve genel olarak okula hazır oluş olgunluğunu değerlendirme olanağı sağlar.
PEABODY: Resim kelime eşleştirme testidir. 2 yaş 4 ay ile 11 yaş 11 ay arasındaki çocukların alıcı dil yaşını ölçer. Konuşma gecikmeleri, konuşma gerilikleri görüldüğü zaman uygulanabileceği gibi bu problemin görülmediği çocuklara da uygulanarak yaşıtlarına göre dil gelişimleri hakkında bilgilendirme sağlar.
DİKKAT ve ALGI TESTLERİ
MOXO: Çocuklar ve yetişkinler için geliştirilmiş Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu tanısına yardımcı olan, bilgisayar üzerinden yapılan görsel ve işitsel çeldiricilerin olduğu “online” dikkat ölçme testidir. MOXO, dikkat eksikliği, zamanlama, dürtüsellik ve hiperaktivitenin objektif olarak ölçülmesini sağlayan bir testtir.
BENDER GESTALT: Algı testidir. 5 yaş 6 ay ile 11 yaş 11 ay arasındaki çocuklara ve yetişkinlere uygulanır. Çocuklara ve yetişkinlere uygulanış ve değerlendiriliş biçimi birbirinden farklıdır. Algılama güçlüğü veya algılama bozukluğunu ve bunların sebebini ortaya çıkarır.
BENTON: Görsel dikkat testidir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivitesi bozukluğu olduğundan şüphe edilen çocuk ve yetişkinlere uygulanır. Uygulama ve değerlendirme biçimi çocuk ve yetişkinlerde birbirinden farklıdır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivitesi bozukluğunun olup olmadığını varsa şayet derecesini ölçmeyi sağlar.
D2 TESTİ: 9-60 yaş aralığında bulunan bireylere uygulanır. Seçici dikkat ve psikomotor hızı ölçer.
FRANKFURTER: 5 yaş 0 ay ile 6 yaş 0 ay arasındaki çocukların konsantrasyon gücünü ölçer.
FROSTIG: 4 yaş-8 yaş arasındaki çocuklara uygulanır. Gelişimsel görsel algı testidir. El-göz koordinasyonu, şekil-zemin ayrımı, algılama sabitliği, mekan konum algısı, mekan ilişkilerinin algılanması alanlarını ölçer.
BURDON: Dikkat testidir. Harf tanıma becerisini kazanmış olan çocuklarda dikkat gücünü ölçer.